Endüstride kullanılan akış metre ya da akış ölçer olarakta adlandırılan debimetrelerin çeşitlerinden ve kullanım alanlarından bahsetmeden önce Akışkan ve Debiyi tanımlamak gerekir.
Akışkan :
Çok küçük bir kuvvetin etkisi altında önemli oranda ve devamlı şekil değiştiren yani kolayca akabilen ve konuldukları kabın şeklini alan maddelere akışkan denir.
Akışkanlar İle İlgili Tanımlar
Akışkan Türleri: Katı (granüler), Sıvı, Gaz, ve çok fazlı akışkan
Mükemmel Akışkan: Viskozitesi sıfır olan(sürtünmesiz akış), sıkıştırılamayan
Gerçek Akışkan: Viskozitesi sıfırdan farklı sıkıştırılabilen.
Viskozite: Akışkanın akmaya gösterdiği direnç
μ, akmazlık değişmezi, hız gradyeni (∂u/∂y)
Debi ölçümü akışprofilinin laminar olduğu akış hızı: 1-2 m/sn,
Reynolds sayısı < 2100 olduğu boru lokasyonları tercih edilmelidir.
Debi:
Bir hacim içinde bulunan Katı, Sıvı ve Gaz akışkanların üzerine etkiyen toplam bileşke kuvvetin sıfırdan farklı olması halinde akışkan kuvvet yönünde harekete başlar ve ivmesi ile oransal bir hız kazanır. Debi, bu hız değeri ile içini doldurduğu hacmin kesit alanının çarpımına eşittir, yani;
Q:Debi m3/sn
V:Hız m/s
A:Kesit alanı olmak üzere m2
Q=V*A , m3/s hacimsel debi
D: Akışkan yoğunluğu : g/cm3, Ton/m3 olarak alınırsa
Q= (V*A)*D= Ton/sn*3600=Ton/h olarak bulunur
Sonuç itibarı ile sıvılar ve gazlar için debi birimleri hacimsel birimlerde, m3/h, m3/sn, l/h, I/dak., l/sn, gazlar için Sm3/h, Sl/h, Nm3/h, Nl/h veya kütlesel birimlerde Ton/h, Kg/h, g/sn…. şeklinde türetilebilir.
Gaz veya sıvı sayaç ve debimetreleri endüstrinin ve günlük hayatın vazgeçilmez cihazlarıdır. Akışkanın toplam miktarının veya debisinin ölçülmesinde kullanılan bu cihazlar, bu işlem için en pratik, en ekonomik ve sağlıklı çözümdür.
Petrol, kimya, su, doğalgaz, atıksu, gıda, boya, kozmetik, otomotiv, inşaat, tekstil ve akışkan kullanılan diğer bütün sanayi tesislerinde uygulama alanı bulan sayaçlar ve debimetreler, zaman işgücü ve maliyet kaybını önlemesinin yanı sıra doğru bir maliyet hesabı ve üretim kalitesinin iyileştirilmesine katkıda bulunurlar.
Su, Atıksu, akaryakıt, doğalgaz, solventler, asitler, yağlar, sıvı gıdalar ve diğer sıvı ve gazların kullanıldığı tesisler ve kalite kontrol laboratuvarlarında tam bir kontrol sağlamak için akışkan debisinin ölçülmesi şarttır.
Kullanım alanı ve proses şartlarına bağlı olarak uygun debimetre seçimi yapılmalıdır.
Her tür endüstride; Kimya-Petrokimya, Yakıt-Gaz, Enerji, Kağıt, Yiyecek-İçecek, Su ve Atıksu Arıtma, Madencilik proseslerinde ve envanter uygulamalarında debimetreler kullanılır.
Debimetre tipleri genel olarak :
Tam dolu boru hatlarında hacimsel veya kütlesel birimlerde ölçüm yapanlar
Kısmi dolu boru hatlarında hacimsel ölçüm yapanlar
veya Açık kanal debimetreleri olarak isimlendirilir.
Farklı Endüstrilerde Kullanılan Bazı Debimetre Çeşitleri:
- Vorteks/Swril debimetre (Temiz sıvılar, gazlar,buhar; Kütlesel/hacimsel birimlerde)
- Termal Kütlesel debimetre (Gazlar; Kütlesel/hacimsel birimlerde)
- Elektromanyetik debimetre (Elektriksel iletkenliği>5microS/cm sıvılar; hacimsel birimlerde)
- Zaman Geçişli Ultrasonik Debimetre (Temiz Sıvılar 10-20Bppm; Hacimsel)
- Doppler Debimetre(Min. 75ppm katı içeren kirli veya temiz tüm sıvılar; Hacimsel birimlerde )
- Coriolis Debimetre(Gaz veya sıvı temiz akışkanlar; Kütlesel/Hacimsel birimlerde)
- Türbin Debimetre (Gaz veya sıvı temiz akışkanlar; Hacimsel birimlerde)
- DP Fark Basınç Debimetreler(Gaz, sıvı temiz; Kütlesel/Hacimsel birimlerde)
- (PD) Pozitif Deplasmanlı Debimetreler (Sıvı viskoz akışkanlar; Kütlesel/Hacimsel birimlerde)
- Rotametre/değişken alanlı Debimetre (Sıvı ve gaz akışkanlar; Hacimsel birimlerde)